Kişilerin ve toplumların sağaltılmayan yaraları, ömürlerinin kadranında zaman eskitip, basitten karmaşığa evirilip, döngüsel bir tarih oluşturunca acı da ritüelleşir. Acıyı anlatabilse yaşayan, anlayabilse dinleyen, iki kuşak arasında sönümlenebilir ve üçüncü kuşağa ritüel olarak aktarılmamış olur. Ancak Dersim Soykırımı örneğinde olduğu gibi tanık olan, yeni nesli korumak için anlatmaktan kaçınmış, yarasını sağaltmanın yolu olarak susmayı seçmiştir.